بسم الله الرحمن الرحیم- زندگانی مختصر امام الخمینی رحمت الله   -حمید الگار- بخش دوم- نزد شاه آبادی مورد مطالعه قرار دادند، منازیل السائرین صوفی حنبلی خواجه عبدالله انصاری (متوفی 482-1089) و مصباح العونس محمد بن حمزه فناری (متوفی 834/1431) بودند. شرح مفاتیح الغیب (مفاتیح الغیب) صدرالدین قنوی (متوفی 673/1274).

قابل قبول است که امام از شاه آبادی، دست کم تا حدودی، آگاهانه یا ناآگاهانه، آمیختگی وجوه عارفانه و سیاسی را که مشخصه زندگی ایشان بود، استخراج کرده است. استاد روحانی امام در واقع یکی از معدود علمای زمان رضاشاه بود که علناً در برابر اعمال نادرست رژیم موضع گیری کرد و در «شضارة المعارف» که اثری اساساً گنوسی بود، به شرح اسلام به عنوان «یک دین بدون شک سیاسی» 18 .

عرفان و اخلاق نیز از موضوعاتی بود که در نخستین دروس امام برگزار شد. شاه آبادی سه سال پس از رحلت حاج جوادآقا مالکی تبریزی، دروس اخلاق را که حاج جواد آقا مالکی تبریزی تدریس می کرد، از سر گرفته بود و در سال 1335 با عزیمت شاه آبادی به تهران، «کرسی» را به امام خمینی واگذار کرد. این دوره ابتدا شامل مطالعه دقیق منازیل السائرین انصاری بود، اما سپس از متن فراتر رفت و به طیف گسترده ای از موضوعات معاصر پرداخت. اقبال این دوره به حدی شد که مردم صرفاً برای شنیدن سخنان امام در کنار طلاب علوم دینی و شهروندان عادی قم تا تهران و اصفهان می آمدند.

چنین محبوبیتی از سخنرانی امام با سیاست‌های رسمی رژیم پهلوی که می‌خواست نفوذ علما را در خارج از حوزه‌های علمیه محدود کند، همخوانی نداشت. به همین دلیل حکومت تحمیل کرد که دروس دیگر در مدرسه معتبر فیضیه برگزار نشود، بلکه در مدرسه ملاصادق برگزار شود که امکان شرکت در آن تعداد زیادی از مخاطبان وجود ندارد. اما پس از خلع ید رضاشاه در سال 1941، جلسات سخنرانی به مدرسه فیضیه بازگشت و بلافاصله محبوبیت سابق خود را به دست آورد. توانایی خطاب به مخاطبان زیاد، و نه فقط همکاران خود در حوزه علمیه، که امام خمینی برای اولین بار در این سخنرانی‌های اخلاقی نشان داد، نقش مهمی در مبارزات سیاسی او در سال‌های بعد داشت.

امام خمینی در حین سخنرانی اخلاقی برای مخاطبان کثیر و متنوع، به تدریس متون مهم عرفان، از جمله باب نفس از اسفار الاربعه ملاصدرا (متوفی 1050/1640) پرداخت. ) و شرح المنظومه سبزواری، به گروه کوچکی از علمای جوان، از جمله مرتضی مطهری و حسینعلی منتظری، که قرار بود دو نفر از همدستان اصلی او در نهضت انقلابی شوند که امام سی سال بعد به راه انداخت. .

و اما نوشته‌های اولیه امام نیز نشان می‌دهد که علاقه اصلی ایشان در سال‌های اولیه حضور در قم، عرفان بوده است. برای مثال، در سال 1928 شرح دعای السحار را که شرح مفصلی بر دعاهای امام محمد باقر در ماه رمضان می‌خواند، تکمیل کرد. در این متن نیز مانند همه آثار امام خمینی در عرفان، استناد به اصطلاحات ابن عربی فراوان است. دو سال بعد مصباح الهدایة الخلافة و الولایة را که رساله ای منظم و متراکم در موضوعات اصلی عرفان بود، به پایان رساند. محصول دیگر آن سالهای تمرکز بر عرفان، سلسله لغات بر تفسیر قیصری الفصوص بود.

امام در شرح حال کوتاهی که برای یک مجلد در سال 1333 شمسی نوشته شده است، بیان می کند که بیشتر عمر خود را صرف مطالعه و تدریس آثار ملاصدرا کرده است و سال ها نزد شاه آبادی عرفان خوانده است و ایشان در آن زمان بوده اند. پیرو دروس فقه آیت الله حائری 19 .

دنباله این سخنان حاکی از آن است که تحصیل فقه در آن زمان هنوز جزو علایق ثانوی او بوده است. اوضاع به زودی تغییر می کرد، اما برای امام عرفان هرگز صرفاً موضوع مطالعه، تدریس و تولید ادبی نبود. این همیشه بخشی جدایی ناپذیر از شخصیت فکری و معنوی او باقی ماند و به همین ترتیب بسیاری از فعالیت‌های خاص سیاسی او در سال‌های بعد را با اثری غیرقابل انکار گنوسی القا کرد.

در دهه 30 امام در هیچ فعالیت سیاسی آشکاری شرکت نداشت. او همواره بر این باور بود که رهبری فعالیت های سیاسی باید در دست علمای برجسته دینی باشد، اما همچنان خود را ملزم به پذیرش تصمیم حایری برای حفظ انفعال نسبی نسبت به اقدامات رضاشاه علیه سنت ها و سنت های اسلامی می دید. فرهنگ در ایران

با این حال، از آنجایی که او هنوز یک شخصیت کوچک در حوزه علمیه قم بود، مطمئناً خود را در موقعیتی نمی دید که بتواند افکار عمومی را در مقیاس ملی بسیج کند. با این حال، او ارتباط خود را با آن معدود علمایی که جرأت داشتند آشکارا با شاه به چالش بکشند، حفظ کرد: نه تنها شاه آبادی، بلکه مردانی مانند حاجی نورالله اصفهانی، میرزا صادق آقا تبریزی، آقازاده کفایی و سید حسن مدرس. امام خمینی، حتی اگر به صورت کنایه، مواضع خود را در قبال رژیم پهلوی که به گفته خودش ظلم و دشمنی با دین بود، در اشعاری که به صورت خصوصی منتشر می‌کرد، بیان می‌کرد .

امام برای اولین بار در اعلامیه ای در تاریخ 15 اردیبهشت 1323 (14 اردیبهشت 1344) به سمت علنی سیاسی برگزیده شد و در آن خواستار اقدام برای رهایی مسلمانان ایران و سراسر جهان اسلام از ظلم و ستم قدرت های خارجی و داخلی آنها شد. همدستان امام با ذکر قرآن شروع کرد:

«بگو: فقط به یک چیز توصیّه می‌کنم: جفت و به تنهایی برای خدا قیام کنید، سپس بیندیشید». (34:46)

همین آیه باب بیداری (باب الیقظه) را در همان ابتدای کتاب منازل السائرین انصاری باز می کند، کتاب راهنمای سیر معنوی که اولین بار توسط شاه آبادی به امام آموزش داده شد. با این حال، تعبیر امام از «قیام» هم بار معنوی و هم سیاسی دارد، اعم از فردی و جمعی، شورشی علیه سستی موجود در درون و فساد موجود در جامعه.

همین روحیه قیام همه جانبه در اولین اثر امام که برای انتشار در نظر گرفته شده است، کشف الاسرار (تهران، 1324/1945) اسرار آشکار شده، رسوخ می کند. او ادعا می کند که کتاب را در چهل و هشت روز به پایان رسانده است، به دلیل یک اضطرار، و این واقعیت که حجم آن نیاز خاصی را برآورده می کند، این واقعیت را نشان می دهد که در سال اول دو بار چاپ شده است. هدف اصلی کتاب که از عنوان آن نیز قابل استنباط است، رد آنچه علی اکبر حکمی زاده در اسرار هزارساله خود تأیید کرده بود، کتابی که خواستار اصلاح اسلام شیعی. حملات مشابهی علیه سنت شیعه تقریباً در همان زمان توسط شریعت سنگلجی (متوفی 1944) انجام شد، که از ستایشگران وهابیت بود، علیرغم خصومت آشکار با اسلام شیعی که مشخصه آن فرقه بود.

ادعای امام نسبت به جنبه‌هایی از سیره شیعیان مانند مراسم عزاداری ماه محرم، زیارت قبور ائمه اطهار (ع) و ذکر مناجات‌های ائمه(ع) پاسخی بود به انتقادات وارده از سوی امام. سه شخصیت فوق الذکر امام خمینی این حملات علیه سنت را با سیاست های ضد دینی رضاشاه مرتبط دانست و از رژیم پهلوی به دلیل تخریب اخلاق عمومی به شدت انتقاد کرد.

با این حال، او درخواست لغو سلطنت را متوقف کرد، بلکه پیشنهاد کرد که مجمعی از مجتهدین واجد شرایط 21 می توانند «پادشاهی عادل را تعیین کنند که قوانین خدا را زیر پا نمی گذارد، با تخلفات و ظلم مبارزه می کند، و علیه اموال عمل نمی کند. جان و ناموس مردم» 22 .

حتی این مشروعیت مشروط سلطنت «تا زمانی که نتوان نظام حکومتی بهتری ایجاد کرد» ادامه خواهد داشت 23 . تردیدی نیست که «بهترین نظامی» که امام خمینی در اوایل سال 1343 پیش بینی کرده بود، ولایت فقیه بود که به عنوان رکن اساسی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در سال 1358 تأسیس شد.

هنگامی که شیخ عبدالکریم حائری در سال 1936 درگذشت، نظارت بر نهادهای مذهبی قم مشترکاً بر عهده آیت الله خوانساری، صدر و حجت بود. با این حال، احساس کمبود درک شد. هنگامی که آیت الله ابوالحسن اصفهانی، مرجع تقلید 24 پیشرو زمان خود، که در نجف اقامت داشت، در سال 1946 از دنیا رفت، نیاز به راهنمای واحد برای همه مسلمانان شیعه بیش از پیش احساس شد. و جستجو برای یافتن فرد مجردی که توانایی انجام وظایف و وظایف حائری و اصفهانی را داشت آغاز شد.

آیت الله بروجردی که در آن زمان در همدان سکونت داشت، مناسب ترین نقش برای این نقش تلقی شد. به نظر می رسد امام خمینی نقش مهمی در ترغیب ایشان به سفر به قم داشته است. امام بدون شک تا حدودی تحت تأثیر این امید قرار گرفت که بروجردی در برابر شاه محمدرضا، دومین فرمانروای خاندان پهلوی، موضع محکمی اتخاذ کند. این امید باید تا حد زیادی محقق نشده باشد. امام خمینی در فروردین 1338 از شرکت بروجردی با دولت در خصوص اصلاحات احتمالی قانون اساسی که در دستور کار آن زمان بود مطلع شد و در نامه ای نگرانی خود را از عواقب احتمالی آن اعلام کرد.

در سال 1955 لشکرکشی سراسری علیه فرقه بهائیت به راه افتاد که امام برای جلب حمایت بروجردی تلاش کرد، اما موفقیت چندانی نداشت. در مورد شخصیت‌های مذهبی مبارز در صحنه سیاسی آن زمان، به‌ویژه آیت‌الله ابوالقاسم کاشانی و نواب صفوی، رهبر فدائیان اسلام، امام تنها روابط پراکنده و بی‌نتیجه‌ای با آنان داشت.

اکراهی که امام خمینی (ره) نسبت به دخالت مستقیم سیاسی در این دوره نشان دادند، احتمالاً ناشی از این اعتقاد بود که هر جنبشی که برای تغییر ریشه ای مبارزه می کند باید توسط بالاترین سلسله مراتب دستگاه دینی رهبری شود. علاوه بر این، تأثیرگذارترین چهره در صحنه سیاسی شلوغ و آشفته آن زمان، یک ناسیونالیست سکولار، دکتر محمد مصدق بود.